مشارکت کودکان در خانه تکانی نوروز 94
مشارکت کودکان در خانه تکانی نوروز 94
کار کودک در خانه باید متناسب با سن، توانایی و وقت او باشد. مثلاً از کودک 5 ساله نباید انتظارداشت ظرف بشوید یا غذا گرم کند.
انجام کار توسط کودکان در خانه موضوع بحث و مجادله‌های فراوانی است. برخی بر این باورند که کودکان نباید هیچ کاری در خانه انجام دهند.
آنها در واقع این طور فکر می‌کنند که کودک به دنیا نیامده که کار کند، ظرف بشوید، خانه تمیز کند یا غذا آماده کند. انجام همه این کارها وظیفه پدر و مادر است.
از طرف دیگر برخی از والدین و به خصوص متخصصان تربیت کودک و روانشناسان، معتقدند که انجام کارهای روزمره در خانه برای کودک مفید است. آنها می‌گویند انجام چنین کارهایی به کودک حس مسئولیت می‌بخشد، اعتماد به‌نفس او را افزایش می‌دهد و به او احساس «مهم بودن» می‌دهد ضمناً انجام این کارها او را برای انجام وظایف اجتناب‌ناپذیر آینده در زندگی شخصی خود آماده می‌سازد.
کار کودک در خانه باید متناسب با سن، توانایی و وقت او باشد. مثلاً از کودک 5 ساله نباید انتظار داشت ظرف بشوید یا غذا گرم کند. اما در این سن می‌تواند اسباب بازی‌های ریخته شده در اتاق را جمع کند، لباس‌های کثیف را در سبد بریزد و در جمع و جور کردن خانه در حد توانش کمک کند. کودکان کوچک‌تر معمولا مایل به انجام کارهای داخل خانه هستند.
آنها از انجام اینگونه کارها لذت می‌برند و احساس می‌کنند بزرگ شده‌اند زیرا پدر و مادرشان آنها را انجام می‌دهند. به کودکان بزرگ‌تر باید کارهایی با مسئولیت بیشتر داده شود مانند تمیز کردن یا خشک کردن ظروف، جاروکشی و گردگیری، آب دادن گل‌ها یا رسیدگی به باغچه با نظارت پدر یا مادر. اما چنین کارهایی گاهی خواست کودکان بزرگ‌تر یا نوجوان نیست و نمی‌خواهند آنها را انجام دهند. یکی از مهم‌ترین دلایل آن این است که با بزرگ شدن کودکان مسئولیت‌های آنها در رابطه با مدرسه به‌طور فزاینده افزایش می‌یابد. انجام تکالیف مدرسه معمولا وقت‌گیر است و با بالا رفتن سن بیشتر هم می‌شود. یک دانش‌آموز دوره راهنمایی گاهی حداقل 2 ساعت باید به‌طور روزانه به انجام تکالیف مدرسه بپردازد و حدود 6 ساعت هم در کلاس درس باشد.
اگر کودک به فعالیت‌های دیگر خارج از مدرسه مانند کلاس‌های خاص ورزشی، هنری یا علمی هم مشغول باشد زمان باقی مانده برای انجام کارهای خانه احتمالا بسیار کوتاه خواهد بود. در چنین شرایطی اضافه کردن کارهای دیگر بر دوش کودک او را یاغی یا حداقل مقاوم می‌سازد.
در اینجا مسئولیت والدین این است که کاری را که کودک در مدرسه یا پس از آن انجام می‌دهد، در نظر گرفته و برنامه انجام کارهای دیگر را بر اساس آن و به‌طور مناسب تنظیم کنند. وقتی کارهای مدرسه زیاد است می‌توان انجام کار خانه را به روزهای آخر هفته موکول کرد یا کار روزمره خیلی سبک طی ماه‌های مدرسه انجام داد و سپس در تابستان به‌طور جدی‌تر در کارهای خانه مشارکت کرد.
برنامه مشترک شبانه «جمع و جور» برای همه اعضای خانواده
برخی خانواده‌ها هر شب یک برنامه « جمع و جور » 10 یا 15 دقیقه‌ای برای همه اعضای خانواده ترتیب می‌دهند. که در این دقایق همه با هم به جمع و جورکردن خانه می‌پردازند، اسباب بازی‌ها سر جایشان گذاشته می‌شود، کتاب‌ها یا مجلات در محل خود قرار می‌گیرند، ترتیب ظرف‌ها داده می‌شود و آشپزخانه مرتب می‌شود و حتی گردگیری برخی اتاق‌ها یا اتاق‌نشیمن صورت می‌گیرد.
این مدت زمان کار مشترک در خانه باعث می‌شود کودکان در مدت زمان کوتاهی کار ساده‌ای انجام دهند و به مزایای انجام این کار دست یابند. ضمنا همه اعضای خانواده درگیر کار مشترک شده‌اند که علاوه بر افزایش صمیمیت، روح همکاری را در آنان تقویت می‌کند. پیامد چنین کاری برای پدر و مادر نیز برجسته است چرا که به این ترتیب و با کمک همه اعضای خانواده برخی از کارهای روزمره در فضایی گرم و صمیمانه انجام شده است.
نکته مهم در انجام کار خانه این است که والدین باید طبیعت و ماهیت زندگی با یکدیگر به عنوان یک خانواده را مورد تأکید قرار دهند. مفهوم ماهیت زندگی خانوادگی این است که همه به هم کمک می‌کنند، برخی کارها توسط یک یا دو نفر انجام می‌شود و گاهی یکی بیش از دیگری کار می‌کند اما هر کس براساس توانایی و برنامه زمان‌بندی خود در این کار گروهی مشارکت دارد.
انجام کار در خانه تنبیه کودک نیست
انجام کار در خانه تنبیه کودک نیست و نباید هم باشد بلکه ابزاری آموزشی است که کودک را در نهایت آماده می‌سازد تا روزی در آینده بتواند مراقبت از خود و انجام کارهای خود را برعهده گیرد.
اگر انجام کار به‌صورت یک وسیله تنبیهی در‌آید، انجام آن برای کودک فایده‌ای نخواهد داشت و به افزایش اعتماد به نفس و حس مسئولیت او کمکی نخواهد کرد.
برای کودکان در خانه، تنوع کاری ایجاد کنید
از آنجا که هدف نهایی انجام کار در خانه افزایش توانایی کودک در آینده برای انجام کارهای متفاوت است بایستی انجام این کارها در خانه نیز از تنوع برخوردار باشد و نوجوانی که فقط ظرف می‌شوید ممکن است نتواند حتی آب جوش بیاورد.
این تنوع کاری از نظر روحی نیز برای کودک جالب است و چالش موجود در هر کار، به افزایش بیشتر اعتماد به نفس او کمک می‌کند. پس والدین باید تنوع کاری برای کودک ایجاد کنند و درصورت وجود فرزندان بیشتر، کارها را در یک دور گردشی بیندازند.
نکته نهایی این است که شما به‌عنوان والدین در انجام کارهای مختلف خانه باید الگوی کودکان خود باشید. اگر شما در مقابل کودک این کار را انجام ندهید مثلا کودکتان نبیند که شما تمیز کاری یا گردگیری می‌کنید یا غذا درست می‌کنید احتمالا او هم دلیلی نمی‌یابد تا انگیزه برای انجام آن کارها پیدا کند.
*****
بعضی از کودکان وظایفی در خانه دارند که مسئول‌اند هرروز یا هر هفته آن را انجام دهند. بعضی کودکان دیگر در صورت درخواست والدین کاری انجام می‌دهند. درهرحال، شرکت دادن کودکان در کارهای خانه به نفع همه است.
مزایای مشارکت کودکان در کارهای خانه
تحقیقات نشان می‌دهد کودکان از راه‌های مختلفی درباره‌ی روابط خانوادگی و عملکرد خانواده خود آموزش می‌بینند. مشارکت در کارهای خانه‌یکی از روش‌های یادگیری آن‌هاست.
وقتی کودکان در زندگی خانوادگی مشارکت دارند، این امر به آنها کمک می‌کند تا شایستگی و مسئولیت را در وجود خود احساس کنند. از طرف دیگر، تقسیم‌کارهای خانه می‌تواند استرس را در یک خانواده کاهش دهد. به‌علاوه، شرکت دادن کودکان در کارهای خانه به خانواده کمک می‌کند بهتر عمل کند.
وقتی به کار فکر می‌کنیم فکرمان به رفت‌وآمدهای طولانی، مدیران بدرفتار، آخرین‌مهلت انجام کار و فشار مداوم نیز می‌رود. اما برای کودکان کار می‌تواند بلیطی برای ورود به جهان بزرگ‌سالان باشد، جایی که آنها می‌توانند مسئولیت‌های افراد بزرگ‌سال را پذیرفته و مهارت‌های آنها را بیاموزند.
چگونه کودکان را در کارهای خانه شرکت داده و در این راه به آنها انگیزه دهیم
راز آن این است که از کودکان در کارهایی که برای آن ارزش قائلید و مناسب سن و توانایی آن‌هاست درخواست همکاری کنید. کاری که برای کودکان بسیار سخت است می‌تواند خسته‌کننده و یا حتی خطرناک باشد، و کاری که خیلی ساده است نیز می‌تواند کسل‌کننده باشد.
اگر شما فعالیت‌هایی را انتخاب کنید که برای سن آنها مناسب باشد، حتی کودکان کم سن نیز می‌توانند شروع به کمک کردن کنند. می‌توانید با کارهای ساده مانند مرتب کردن اسباب‌بازی‌ها یا اتاقشان شروع کنید. این کار به کودکان این پیام را می‌رساند که مشارکت آنها مهم است.
همچنین لازم است درباره‌ی کارهایی که کودکان را درگیر توجه به‌کل خانواده می‌کند نیز فکر کنید. برای مثال، از آنها بخواهید در چیدن یا تمیز کردن میز به شما کمک کنند. چنین کارهایی بیشتر می‌توانند سبب افزایش حس مسئولیت‌پذیری و مشارکت در کودکان شوند.
اگر کودک شما به‌اندازه‌ی کافی بزرگ است، می‌توانید یک گفتگوی خانوادگی داشته باشید. این کار این باور که همه‌ی اعضای خانواده در نحوه‌ی انجام کارها مشارکت دارند را تقویت می‌کند. کودکان بالای شش سال نیز می‌توانند در تصمیم‌گیری در مورد این‌که چه‌کارهایی را ترجیح می‌دهند کمک کنند.
پول‌توجیبی
به عقیده محققان، بهتر است از ایجاد انگیزه‌هایی مانند پول‌توجیبی برای انجام کارهایی که جزء وظایف خانه هستند خودداری کنید. به‌جای آن تلاش کنید در کودکان این باور را تقویت کنید که کمک کردن آنها شما را شاد کرده و آنها را به بخشی مهم از خانواده تبدیل می‌کند.
تشویق زیاد کودکان را علاقه‌مند به کمک کردن می‌کند. اگر تلاش‌های اولیه‌ی آنها خیلی مفید نیست، می‌توانید با توضیح دوباره‌ی کار به آنها شانس موفقیتشان را بیشتر کنید. همواره به آنها بگویید که کار خود را خوب انجام می‌دهند و به پدر و مادر خود کمک می‌کنند. با این روش آنها احساس می‌کنند پاداش کار خود را گرفته‌اند.
کارهای پیشنهادی برای سنین مختلف
کودکان می‌توانند به روش‌های مختلفی در کارهای خانه کمک کنند. برای مثال، زمانی که بزرگ‌ترها لازم است کارهای مهمی در خانه انجام دهند، فقط کافی است آنها بیرون رفته و بازی کنند. برخی خانواده‌ها از کودکان بزرگ‌تر انتظار دارند در مورد بچه‌های کوچک‌تر کمک کنند، مثلاً آنها را سرگرم کنند، حواس آنها را پرت کنند، و یا از آنها محافظت کنند.
در اینجا پیشنهاداتی برای کار کردن کودکان در سنین مختلف آورده شده است:
• جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها و کتاب‌ها
• آویزان کردن لباس‌ها به آویزهای لباس
• قرار دادن زیربشقابی‌ها روی میز غذاخوری
• چیدن میز برای غذا
• کمک برای آماده کردن غذا، تحت نظارت شما
• کمک به روی‌هم گذاشتن لباس‌های تمیز هر یک از اعضای خانواده و آماده کردن آنها برای تا کردن
• کمک به خرید خواروبار و قرار دادن آنها در جای خود
• دادن لباس‌های خیس به شما برای پهن کردن روی‌بند رخت جهت خشک شدن
• آب دادن باغچه و گیاهان داخل آپارتمان
• آماده کردن آب و غذا برای حیوانات خانگی
• کمک در بیرون بردن آشغال‌ها از باغچه، تحت نظارت شما
• تمیز کردن سینک داخل سرویس بهداشتی
• تمیز کردن صندلی‌های آشپزخانه
• کمک در شستن و پهن کردن لباس‌ها
• کمک در تا کردن لباس‌های خشک
• تی کشیدن زمین
• جمع‌کردن ظروف آشپزخانه و قاشق و چنگال
• گردگیری کردن
• بیرون بردن زباله‌ها
• کمک در آماده کردن غذا و سرو آن، تحت نظارت شما
می‌توانید با اجازه دادن به کودکان برای تغییر کارهای خود پس از یک مدت‌زمانی، به آنها کمک کنید باانگیزه بمانند و همگام با تغییر علایق خود پیش روند. همچنین این کار روشی برای چرخش کارهای خانه میان اعضای خانواده است.
+++++++++
+++++++++
+++++++++
